شهر اسلامی

به گزارشخوبان، عباس عسکری، استاد جهاد دانشگاهی گیلان، در یادداشتی به بررسی شهر اسلامی که می بایست بازتاب اندیشه های دین مبین اسلام چون انسان گرایی، اندیشه گرایی، هویت، جهت گیری های فیزیکی، گسترش روح عدالت اجتماعی و امنیت و…باشد؛ پرداخته است.

شهر اسلامی

شهراسلامی شهریست که در آن شهر باورهای اسلامی حاکم موجب بوجود آمدن نمادها و نشانه های اسلامی درسطح کالبد و فرم می باشد. در شهر اسلامی فرم به تبع تعریف می شود و کالبد هویت خود را از محتوی اخذ می کند و این متاثر از بنیان های نظری هنر و معماری اسلامی است که نسبت قالب و محتوی هم چون نسبت روح وکالبد در بنیان های جهان شناختی اسلامی است.

همچنان که درجهان بینی اسلامی و قرآنی ماده به کرامت معنا شرف می یابد. لذا فضای زیارتی و شهر هر دو مبین شهر اسلامی می باشند و این شهر در واقع نمایش فضای شکل و ساختمان اجتماعی است براساس ایده ال های اسلامی فرم های ارتباطی و عناصرتزئینی شکل می گیرد. شهر اسلامی همواره خویش را با نیازهای مکان و زمان و اهل خود و البته با استناد به مفاهیم و اصول و ارزش های اسلامی وفق می دهد.

بدین ترتیب شهراسلامی ماهیتی است ثابت که در هر زمان و مکان تجلی ویژه خویش را دارد. بعبارتی شهراسلامی ماهیتی است بالقوه که در هر زمان و مکانی می تواند با توجه به فن آوری و مصالح دانش هنر و فرهنگ بومی –که اصول و ارزش های اسلامی در تعارض نباشد تفسیر و تجلی خاص خود را داشته باشد. لذا معیارهای شهر اسلامی را می توان در زیر ساخت های فرهنگی که شامل ارزش های اسلامی و نموده های عینی وکالبدی خلاصه کرد.که زیر ساختها مساجدها و زیارتگاه هاو نمودهای بیرونی عناصرکالبدی شهری می باشند.

نباید تصور شود که از کنار هم چیدن و یا ترکیب عناصر معماری اسلامی به الگوی شهر اسلامی دست می یابیم. در مقابل لازم است از طریق سرمایه گذاری و مطالعه فضاهای زیارتی و مذهبی و محور قراردادن آنها به عنوان با ارزش ترین مکان ها و مولفه های سازنده درک مردم ازشهر و شکل دهنده منظر شهری و با ایجاد رابطه ای روشن و قابل درک میان این اماکن و مردم خود را به منظر شهری اسلامی نزدیک کنیم. مکان های مذهبی ازجمله عوامل سازنده شهر اسلامی می باشند. حسینیه ها و تکیه ها ایرانی که مظهر پیوند بین زمان مکان و مردم می باشند.

به دلیل ویژگی فضای شهری بودنشان نه تنها در قیاس با مکان های هم عملکرد خویش درسایرکشورها هویتی متمایزمی یابند. بلکه به عنوان تنها فضاهای بازشهری با عملکرد مذهبی در فرهنگ شهرسازی مسلمین منحصر بفرد می باشند. با شناخت و به کارگیری هرچه بیشتراصول طراحی چنین فضاهایی از قبیل مکان یابی انعطاف پذیری در فرم و عملکرد و مفاهیم غنی نمادین می توان به تداوم بیان کالبدی یک فرهنگ در محیط و هویت بخشی به شهر ایرانی کمک موثری نمود.

اصطلاح شهر اسلامی منوط به وجود شهری است که مبانی نظری طراحی و ساخت آن مشتمل بر اصول ضوابط و معیارها از متون اسلامی نشات گرفته شده باشد. البته نحوه پاسخگویی به معیارهای مندرج در زمان و مکان متفاوت خواهد بود و آآرد ردزد نچه که لایتغیراست با توجه به ماهیت ابدی بودن شریعت اسلام اصول و مفاهیم اسلامی خواهدبود. فضای زیارتی مرز مشخصی ندارد و از لحاظ ذهنی ادامه دارد این فضا در مجاورت بلا فصل ورودی ها با فضای شهری ترکیب شده است. این درهم تنیدگی فضای شهر و زیارتگاه درحوزه ذهنی وکالبد و در سطح برنامه ریزی و طراحی دیده نشده است.

منبع : روشن حبر

انتهای پیام/23