جای خالی خانواده‌ی ایرانی در «شام ایرانی»

نزدیک به یک سال است که در شبکه‌ی توزیع خانگی٬ مجموعه‌ای پخش می‌شود به نام «شام ایرانی». در سری اول آن که کار تیم آقای بیرنگ بود٬ خانم‌ها حضور داشتند و اواخر آن٬ با حاشیه‌هایی همراه شد. اما در سری دوم آن که محصول گروه آقای شایسته بوده و دو سه ماهی‌ست به طور جسته و گریخته – مثل سایر سریال‌های شبکه‌ی توزیع خانگی – پخش می‌شود٬ آقایان حضور دارند و خدا را شکر٬ تا الان دچار حواشی نشده است.

به گزارش خوبان، به نظر می‌رسد هدف اصلی تولید این مجموعه آن است که در کنار ایجاد فضایی شاد و «رئال کمیک» نوعی تشویق مخاطب باشد به سمت غذاها و فرهنگ مهمانداری ایرانی. به عبارت دیگر٬ وقتی پای دیدن این مجموعه می‌نشینی متوجه می‌شوی که قرار است یکی دو ساعت مفرح را بگذرانی٬ در کنار اینکه یاد بگیری چیزی به اسم مهمانی دادن و مهمانی رفتن هم وجود دارد و چه خوب است که ما ایرانی‌ها٬ با فرهنگ خودمان این رسم را برپا کنیم.

اینکه تصور ما نسبت به هدف ایجاد و تولید این مجموعه درست است یا خیر به کنار٬ چند نکته درباره‌ی این مجموعه به ذهن می‌رسد که لازم به تذکر و توجه است.

شاید اولین٬ ابتدایی‌ترین و ظاهری‌ترین نکته‌ای که در خصوص این مجموعه به ذهن می‌رسد این باشد که چقدر شبیه مجموعه‌ی «بفرمایید شام» پخش شده در شبکه‌های فارسی زبان ماهواره‌ای و برنامه‌ای اینچنینی در سایر شبکه‌های اروپایی‌ست. یعنی تقلید٬ آن هم تقلید شکلی و محتوایی توأمان٬ ساده‌ترین و در عین حال اساسی‌ترین ویژگی مجموعه‌ی شام ایرانی‌ست که باعث می‌شود مشکلات مختلفی داشته باشد. مشکلاتی که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.

۱‌. اولین مشکلی که تقلید بر سر این مجموعه آورده این است که نوع تعامل افراد حاضر در آن٬ نماهایی که دیده می‌شود و در مجموع٬ سبک زندگی به نمایش درآمده در شام ایرانی٬ اصلا ایرانی نیست. از ریخت و قیافه‌ی مهمان و میزبان‌ها گرفته تا نحوه‌ی سلام علیک و مراوده و خداحافظی‌شان٬ از پذیرایی و سورپرایزهایی که برای هم رو می‌کنند تا شکل ساختمان و دکور منازل افراد بیشتر شبیه کسانی‌ست که در کشورهای درجه دوم اروپایی زندگی می‌کنند تا کسانی که ایرانی‌ند و فرهنگ ایرانی٬ در زندگی‌شان جریان دارد.

و این در حالی‌ست که بحث سبک زندگی٬ یکی از حیاتی‌ترین مقولاتی‌ست که می‌توان در حوزه‌ی فرهنگ٬ پیرامونش فعالیت کرد. زیرا اگر بتوانی سبک زندگی خانواده‌ها را در اختیار بگیری٬ به نوعی آنها را مهار کرده‌ای و می‌توانی منافع سیاسی٬ اقتصادی و فرهنگی مختلفی را برای خودت متصور شوی. حال٬ در شرایطی که چنین مقوله‌ی مهمی وجود و جامعه‌ی ما از این ناحیه دچار تهدید شده است٬ شایسته نیست که هنرمندان ما با دستان خودشان این تهدید را دامن بزنند.

۲. تأثیر دیگری که تقلید بر سر مجموعه‌ی شام ایرانی آورده این است که در تقریبا در شام ایرانی٬ خبری از شام ایرانی نیست. می‌گوییم تقریبا چون چیزهایی از غذاها و خوراک اصیل ایرانیان در آن می‌بینی. اما حد و اندازه‌ی آن با نیتی که پشت این برنامه خوابیده تناسب ندارد. زیرا اگر غذای اصلی میزبان ایرانی باشد – که بعضا نیست – در لابه‌لای پیش غذاها و دسرهای رنگ و وارنگ فرنگی گم می‌شود و این مقوله نیز که پایه‌ی اصلی ساخت مجموعه‌ی شام ایرانی‌ست٬ بیشتر از سایر مولفه‌های پیدا و پنهان این اثر٬ به ترویج سبک زندگی غیر ایرانی-اسلامی کمک می‌کند.

۳. اما شاید هیچ نکته‌ای به اندازه‌ی غفلت از خانواده‌ی ایرانی به شام ایرانی ضربه نزده است. اصلا در عالم واقع٬ می‌توان یک مهمانی ایرانی را تصور کرد که در آن خانواده وجود نداشته باشد؟ اما متأسفانه در هر دو سری این مجموعه٬ مخاطب با مهمان و میزبانانی مواجه می‌شود که اکثرا خانواده ندارند و یا خانواده‌ی‌شان را پنهان کرده‌اند. در حالی که سفره‌ی ایرانی در فرهنگ ما٬ محل تجمع همیشگی و قطعی همه‌ی اعضای خانواده است. محلی که کارکرد آن تنها به خوردن غذا محدود نمی‌شود و قبل و بعد از صرف خوردنی‌های سر سفره٬ زمان صله‌ی ارحام٬ حل مشکلات و رفت و آمد محبت بین اعضای خانواده است.

اصولا سفره‌ی ایرانی و شام و ناهار ایرانی٬ با خانواده‌ی ایرانی شکل می‌گیرد و حذف یکی از این‌ها به معنی حذف روی دیگر سکه است. اتفاقی که در شام ایرانی رخ داده و ریشه‌ی این مسئله در تقلید فراوانی‌ست که در این مجموعه به چشم می‌خورد.

نویسنده: سید مجتبی نعیمی

انتهای پیام/