مقدمه پيروزي در جهاد اصغر غلبه بر شيطان و هواهاي نفساني است

به گزارش خوبان:شیخ مهدی یعقوبی کارشناس مسائل دینی در یادداشتی نوشت:

يكي از جنگهاي مهم پيامبر اكرم (ص) كه ابتدا لشگر اسلام پيروز شدند و سپس شكست خوردند غزوه احد در تاريخ پانزده شوال سال سوم هجرت است که قرآن در جزء چهارم در سوره آل عمران به این مطلب اشاره میکند:
وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ‏ سوره آل‏عمران، آيه 121
و (بيادآور) هنگامى كه بامدادان (براى جنگ احد) از نزد خانواده‏ات بيرون شدى (تا) مؤمنان را در مراكزى براى جنگيدن جاى دهى، و خداوند (به گفتار و كردار شما) شنوا و داناست.
اين غزوه در کنار کوه اُحُد به قوع پیوست .قریشیان پس از شکست در جنگ بدر و به خون‌ خواهی کشتگان بدر،آماده نبردی دیگر به فرماندهی ابوسفیان، با پیامبر(ص) و مسلمانان شدند. نقشه پیامبر(ص) و بزرگان مهاجران و انصار برای رویارویی با حمله قریش آن بود که از مدینه خارج نشوند و همانجا دفاع کنند؛ ولی جوانان و حمزه عموی پیامبر،خواهان جنگ در بیرون مدینه بودند.سرانجام پیامبر(ص) تصمیم گرفت برای جنگ از شهر خارج شود.نتیجه اولیه این جنگ، شکست مشرکان بود.
مفسر بزرگ مرحوم طبرسى در ذيل اين آيه از ابو القاسم بلخى نقل مى‏كند كه:
در روز احد همه مهاجرين و انصار جز 13 نفر (كه با پيامبر 14 نفر مى‏شدند) فرار كردند از اين 13 نفر 8 نفر از انصار و 5 نفر از مهاجرين بودند كه در شخص اين افراد اختلاف شده به جز على (ع) و طلحه كه همه بالاتفاق گفته‏اند آنها فرار نكردند.علي (ع) در روز احد 61 زخم برداشت و پيامبر به ام سليم و ام عطيه دستور داد كه به معالجه جراحات آن حضرت بپردازند.چيزي نگذشت كه آنها با نگراني خدمت پيامبر(ص) عرضه داشتند،وضع بدن علي (ع) طوري است كه ما هر زخمي را كه مي بنديم ديگري گشوده مي شود و زخمهاي تن او آن چنان زياد و خطرناك است كه ما از حيات او نگرانيم پيامبر و جمعي ديگر به عنوان عيادت بر علي ع وارد شدند در حالي كه بدن او يكپارچه زخم بود.پيامبر با دست مبارك خود بدن او را مسح مي كرد و مي فرمود:كسي كه در راه خدا اين چنين ببيند آخرين درجه مسئوليت خود را انجام داده است و زخمهايي كه پيامبر دست بر آن مي كشيد به سرعت التيام پيدا مي كرد.در جنگ احد نسبت به مسلمانان خسارات مالي و جاني فراواني وارد شد.كه يكي از بزرگترين خسارت ها شهادت عموي پيامبر اكرم (ص)حمزه سيد الشهدا (ع) بود.
مسلمانان به دفن شهدا پرداختند و پیامبر(ص) بر یک یک پیکر آنها که شمارشان ۷۰ تن یا بیشتر بود،‌ نماز گزارد و هر بار می‌فرمود تا پیکر حمزه را نیز در کنار شهیدی دیگر می‌نهادند و بدین گونه بر پیکر حمزه هفتاد و چند بار نمازگزارد.از مشرکان نیز بیست و چند تن کشته شدند.(ابن هشام، ج۲، ص۹۷؛ واقدی ج۱ ص۳۱۰؛ ابن سعد، ج۲، ص۴۴)
بعد از شنيدن داستان پر رمز  و راز جنگ احد جا دارد يك سوال اساسي را بي پاسخ نگذاريم و آن سوال اين است:چرا مسلمانان با وجود پيروزي اوليه سرانجام شكست خوردند؟
اصلی ترین علت شكست مسلمانان حرص و طمع افرادی بود كه از فرمان پيامبر (ص) تخلف كرده و موقعيت خود را رها  و به دنبال جمع آوري غنائم رفتند،در نتيجه دشمن شكست خورده، از همان ناحيه که قبلا برنامه ریزی نموده بود حمله و مسلمانان را شكست داد، ‌آری مسلمانان چون در جهاد اكبر يعني در مبارزه با نفس شكست خوردند در جهاد اصغر يعني جنگ با كفار هم شكست خوردند و این مطلب یک قانون الهی و وعده داده شده می باشد،مقدمه پيروزي در جهاد اصغر غلبه بر شيطان و هواهاي نفساني است. یکی از بزرگان علم حدیث یعنی مرحوم شیخ حرّ عاملی کتابی دارد به نام جهاد النفس که حدیثی را در سرآغاز ابواب این کتاب قرار داده؛ یعنی حدیث اول از باب اول  که بسیار دقیق و مرتبط با بحث ما هست که حضرت امام ره هم به این حدیث در کتاب شریف چهل حدیث خود اشاره مینمایند و آن روايت شريف نبوي است که ناقل این حدیث حضرت امیرالمومنین ع میباشد:عن الإمامِ عليٍّ عليه السلام :إنَّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بَعثَ سَرِيّةً،فلَمّا رَجَعوا قالَ: مَرْحَبا بقَومٍ قَضَوُا الجِهادَ الأصْغَرَ و بَقِيَ علَيهِمُ الجِهادُ الأكْبَرُ . قيلَ: يا رسولَ اللّه ِ ، و ما الجِهادُ الأكْبَرُ ؟ قالَ: جِهادُ النَّفْس و قالَ عليه السلام : أفْضَلُ الجِهادِ مَن جَاهَدَ نَفْسَهُ الّتي بينَ جَنْبَيهِ ) . معاني الأخبارص 160 )
امام على عليه السلام :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله سپاهى را به جنگ اعزام كرد. وقتى برگشتند فرمود: خوش آمد مى گويم به مردمانى كه جهاد اصغر را گذراندند ولى جهاد اكبر همچنان بر عهده آنان باقى مانده است. عرض شد: اى رسول خدا! جهاد اكبر چيست؟ فرمود:جهاد با نفس. امام عليه السلام فرمود:برترين جهاد آن است كه انسان با نفس نهفته در ميان دو پهلوى خود بجنگد.

شايد از جهاد اصغر و اكبر زياد شنيده باشيد اما نكته اي كه كمتر شنيده ايد اين است كه بين جهاد اصغر و اكبر چه فرقهايي وجود دارد،استاد قرائتی قريب به 40 فرق بين اين دو جهاد را در تفسیر نور می آورند كه ما فقط به 5 مورد از آنها اشاره مي كنیم:
1- مخفي بودن دشمن نفس‏
قَالَ الْكَاظِمُ (ع): أَخْفَاهُمْ لَكَ شَخْصاً مَعَ دُنُوِّهِ مِنْكَ‏ (تحف‏العقول، ص 399.)
نفس با اين كه در انسان است ولي خيلي مخفي است.
2- هميشگي است‏
قَالَ أَمِيرُ الْمُومِنِينَ (ع): ينبغي للعاقل أن لا يخلو في كل حالة عن طاعة ربه و مجاهدة نفسه‏ (غررالحكم، ص 184. )
براى عاقل اين سزاوار مي باشد كه در هر حالى از فرمانبردارى پروردگار خود و جهاد كردن با نفس خود خسته نشود.
3- دشمنان خارجي از شكست واهمه دارند و زود منصرف مي شوند، ولي نفس نه واهمه دارد و نه منصرف مي شود.
4-شكست از دشمنان خارجي زود نمودار مي شود ولي گاهي انسان هشتاد سال از نفس و هواي خود شكست خورده ولي توجه ندارد.
5-در درگيري با دشمن يك بار مردن وجود دارد و آن هم احتمالا، ولي در مبارزه با نفس هر روز بارها معنويت میمیرد و سقوط میکند.
با همه اين تفاسير و فرقهايي كه گفته شد نتیجه میگیریم با اين كه خيلي از ما در جهاد اصغر يعني ميدان جنگ حضور پيدا ننموده ايم اما همه ما تا روز  مرگ در جهاد اكبر به سر مي بريم آنهم چه بخواهيم و چه نخواهيم.

امروز بايد با خود کمی بينديشيم كه در ميدان مبارزه جهاد اكبر تا به امروز چند بار پيروز گشته ايم و بر دشمنان درون و برون يعني شيطان و نفس اماره چيره گشته ايم و چند بار در اين مبارزه با شكست مواجه شده ايم.

انتهای پیام/323